Ingrediënten - ½ varkenskop - 2 varkenspootjes - 400 gram lever (Mag ook varkenslappen en doorregen spek zijn) - 1 dikke rode ui - ½ citroen of limoen - 1 theelepel gemalen foelie - 1 theelepel nootmuskaat. - 1½ theelepel gemalen laurier - ½ theelepel kruidnagelpoeder of 4 kruidnagels - 1½ liter. water - 20 gram zout (liefst zeezout) - ½ theelepel peper - ½ theelepel piment - 2 blokjes vleesboullion. - 1 deciliter bruine azijn of 1 glas droge witte wijn - 12 blaadjes gelantine - 1 flinke scheut Beerenburg.

Wat heb je nodig:
Ingrediënten ? 1 rookworst ? 125 g Spekblokjes ? 1 kilo aardappels ? 600 g boerenkool (gesneden) ? snufje zout ? snufje peper ? 4 eetlepels melk ? 2 eetlepels boter ? juspoeder

Bereiding (ca. 30 min.) 1. Schil en snijd de aardappels in stukken. Was de boerenkool. 2. Breng de aardappels in een ruime pan met zout en ruim water aan de kook. 3. Voeg na 5 minuten de boerenkool toe en leg hierop de rookworst (in plastic). Laat alles nog ca. 15 minuten koken. 4. Bak de Spekblokjes in een koekenpan bruin en knapperig. 5. Maak ondertussen de jus volgens de gebruiksaanwijzing en voeg de gebakken Spekblokjes aan de jus toe. Prik of de aardappels gaar zijn. 6. Als de aardappels gaar zijn giet het vocht af. Voeg de melk en boter toe en stamp er een stamppot van. Breng op smaak met zout en peper. 7. Snijd de rookworst in plakjes. Serveer de boerenkool met de worst en de jus. 

500 gram varkensvlees (poulet, hart, lever, nier, mager spek, gehakt (traditioneel werd slachtafval gebruikt)

Ingrediënten

1 kg winterwortelen

1 kg aardappelen

500 gram uien

1 blokje runder bouillon

rookworst

peper

zout

Kook de wortelen en uien samen met het blokje runder bouillon ongeveer 20 minuten. Giet de aardappelen en groenten af voeg samen in een pan en grof stampen. Maak vervolgens de rookworst warm.

Vervolgens de hutspot op smaak brengen met peper en zout. De rookworst kan apart of door de hutspot opgediend worden.

De winterpeen is een grote, vlezige wortel met een feloranje kleur. De kern is iets lichter van tint. Winterwortels kun je een paar weken bewaren en zijn daarom altijd handig om in huis te hebben.

Reuzel of smout is dierlijk vet, voornamelijk afkomstig van de varkensbuik. Reuzel wordt verkregen door het spek te smelten. Wat overblijft is het gesmolten vet en niet-smeltbare restjes, de zogenaamde kaantjes. Reuzel kan ook afkomstig zijn van niervet. Het werd gebruikt om op het brood te smeren, zoals tegenwoordig de boter, of verwerkt in stroopvet. Ook was het bruikbaar om vlees in te braden. Een andere toepassing was als smeermiddel voor (houten) machines, bijvoorbeeld molens en de assen van karren, waarbij reuzel van niervet de beste smeereigenschappen heeft. Vet van runderen en schapen wordt talg genoemd.

• Stamppot rauwe andijvie

gaar gekookte aardappelen worden door rauwe fijngesneden andijvie gestampt. Daardoor heen kunnen blokjes kaas en uitgebakken spek(jes) worden geroerd, waarbij de kaas enigszins moet smelten. Dit recept ook wel stimpestamp of stimpstamp genoemd.

• Stamppot andijvie

gaar gekookte andijvie wordt vermengd met gaargekookte aardappelen en vervolgens gestampt. Serveren met een kuiltje jus.

• Hete bliksem

een stamppot op basis van aardappelen en appels. Door het vocht in vooral de appel blijft deze stamppot erg lang warm. Vaak geserveerd met spek of bloedworst. In Oost-Nederland wordt dit gerecht ook wel 'hemel en aarde' genoemd. In het Noorden: 'stamppot zoete appeltjes' en 'pronkjewail'.

• Stamppot boerenkool

meestal geserveerd met rookworst of metworst. In Groningen wordt dit recept mous genoemd.

• Stamppot spinazie

meestal geserveerd met spek en pijnboompitten.

• Stamppot Postelein

meestal geserveerd met spek

• Stamppot zuurkool

meestal geserveerd met rookworst of metworst. De zuurkool dient apart te worden gekookt van de aardappelen, want anders worden deze door de invloed van het zuur uit de kool niet gaar.

• Hutspot

een stamppot van aardappelen, wortels en uien. In België noemt men dit ook stoemp.

• Stamppot Hawaï

Een stamppot op basis van aardappelen, ananas, appel en rode paprika meestal geserveerd met gebarbecuede kipfilet. Soms doet men er ook maïs door.

• Stamppot raapstelen

Rauwe raapstelen worden vermengd met gekookte aardappelen en evt. spekjes en vervolgens door elkaar gestampt. In Noord-Brabant heet dit 'keeltjesstamppot'. Het is een typische voorjaarsstamppot, die in februari-maart wordt gegeten, meestal met spek.

• Stamppot zalm

licht gebakken witlof wordt vermengd met gekookte aardappelen, rauwe zalmfilet of zalmsnippers, crème fraîche en dille.

• Stamppot snijbonen

Een stamppot van zoute snijbonen vermengd met gekookte aardappelen geserveerd met varkensworst. In sommige streken van Nederland is het een traditie om met Nieuwjaar stamppot snijbonen te eten.

• Stamppot prei

Stamppot op basis van aardappelen en prei en blokjes belegen kaas. Vaak geserveerd met een gehaktbal. De moderne variant is met schimmelkazen zoals roquefort in de plaats van Hollandse kaas.

• Stamppot spitskool

Stamppot gemaakt van aardappelen en spitskool. Serveer deze, vaak wat waterige stamppot, met rookworst en/of speklapjes.

• Stamppot koolraap

Aardappelen en koolraap worden apart gekookt en gaar door elkaar gestampt. Wordt vaak geserveerd met sudderlapjes.

• Blote billetjes in het gras

Ook wel blote kindertjes in het gras genoemd. Een stamppot gemaakt van aardappelen, gekookte sperziebonen en witte bonen. De aardappels en sperziebonen worden samen gestampt en de verwarmde witte bonen daarna door de massa geroerd. (Een optie is om de helft van de witte bonen mee te stampen en de andere helft er heel doorheen te roeren. Vaak geserveerd met rookworst, maar ook erg lekker met kippenworst. De naam slaat op de witte bonen (die op blote billen lijken) die in het gras liggen (de gestampte sperziebonen).

• Stamppot rodekool

Stamppot gemaakt van aardappelen en rodekool. Vaak geserveerd met gehakt of braadworst.

Tegenwoordig hebben we geen echte winterkost meer. Er waren een paar redenen waarom dat vroeger wél was:

• er waren minder (verse) groenten beschikbaar
• er moest vetter (echte boter,vlees en jus e.d.) gegeten worden, daar er meer buiten gewerkt werd en er in huis meestal maar één verwarmingsplek aanwezig was. Er moest dus een "vetlaag" als isolatielaag opgebouwd worden.
• Het warm houden van het lichaam kost energie. Die energie wordt door verbranding van dat vet verkregen.
• Die "vetlaag" kon ook gebruikt worden in tijden dat er minder eten voorradig was.

500 g aardappels

 400 g snijbonen

 4 runderbraadworsten

 350 g witte bonen uit pot

 200 ml melk

 snufje nootmuskaat

 2 el crème fraîche

 zout

 versgemalen peper

 

 

Aardappels en snijbonen

•  Breng een pan met water en zout aan de kook.

•  Schillen snijd de aardappels in vieren.

•  Verwijder de uiteindes van de snijbonen en snijd de snijbonen in schuine stukjes.

•  Kook de aardappels en snijbonen samen in circa 12 minuten gaar.

 

 

Braadworsten

•  Verhit olie in een koekenpan en bak de braadworsten in circa 8 minuten gaar.

•  Zet het vuur uit en leg een deksel op de pan.

 

 

Blote billen in het gras

•  Giet de aardappels en snijbonen af en laat ze uitlekken.

•  Zet de pan weer op het fornuis.

•  Laat de witte bonen uitlekken en spoel af.

•  Schep de bonen in de pan van de aardappels. Voeg melk toe. Verwarm het geheel op matig vuur voor circa 3 minuten.

•  Voeg de aardappels en snijbonen toe. Zet het vuur uit en stamp fijn met een stamper.

•  Breng op smaak met nootmuskaat, zout en peper.

•  Serveer met de crème fraîche.