Tijdens vorstperiodes sterven gemiddeld de meeste ouderen, zelfs meer dan tijdens een hittegolf in de zomer. Zo stierven er in Nederland in februari 2012, een erg koude maand, meer dan 3000 personen per week. Dit is per week 200 tot 300 overledenen meer dan gemiddeld.

Warmteverlies en warmteproductie
Eén van de redenen dat er relatief veel ouderen sterven, is dat ouderen hun lichaamstemperatuur lastiger op peil kunnen houden. Normaal gesproken is er een goede balans tussen warmteverlies en warmteproductie in het lichaam. Maar bij ouderen loopt dit spaak, daarom hebben ouderen het vaak koud. Hoe kunnen we oudere mensen toch op temperatuur houden?

Temperatuur regelen

Bij mensen is de lichaamstemperatuur ongeveer 37 graden Celsius. Bij sommigen is deze temperatuur wat hoger of lager. De grenzen van een normale lichaamstemperatuur zijn 35,6 tot 38,2 graden Celsius. Deze temperaturen zijn gemiddelden. Gedurende de dag schommelt uw lichaamstemperatuur. ‘s Ochtends is uw lichaamstemperatuur op zijn laagst en vroeg in de avond op zijn hoogst. Om de lichaamstemperatuur op peil te houden heeft het menselijk lichaam verschillende mechanismen voor warmteproductie en warmteverlies. Deze worden aangestuurd door de hersenen, die de lichaamstemperatuur registreren. Dit gebeurt met behulp van sensoren, die thermoreceptoren heten. Deze thermoreceptoren bevinden zich zowel vlak onder de huid als in het binnenste van het lichaam. Samen met de hersenen zorgen ze ervoor dat de gemiddelde lichaamstemperatuur op 37 graden Celsius blijft.

Het lichaam moet hard werken om ook in koude omstandigheden op temperatuur te blijven.

 Je lichaam heeft een aantal ingebouwde mechanismen tegen kou:

• Om warm te worden, moet je bewegen. Je lichaam geeft je "opdracht" om dat te doen.
• Bijv. door te gaan rillen en klappertanden. Dit is een onwillekeurige of autonome reactie. Je hebt er geen (of weinig) invloed op !
• Of te gaan springen, handen wrijven en/of je armen te bewegen (alsof jejezelf omarmt). Dit is meer een willekeurige reactie. Je kiest er zelf voor om dat te gaan doen;
• Wanneer dat niet helpt, zal je lichaam ervoor zorgen dat je minder energie gaat verbruiken. Dus i.p.v. meer bewegen, ga je juist niet bewegen. (erg gevaarlijk !);
• Steeds meer warmte gaat naat de belangrijke organen. Minder belangrijke delen van je lichaam beginnen af te sterven.
• Het voordeel hiervan is dat je, wanneer je in ijskoud water komt, je veel langer onder water kunt blijven, zonder direct te verdrinken.
• Door het hierboven beschrevene doodgaan door hypothermie (onderkoeling) in het begin pijnlijk, maar tenslotte is het een "zachte dood" . (Liever niet natuurlijk.)

De kerntemperatuur van het lichaam daalt onder de 35°C.
Klachten passend bij deze fase:

• Koude, bleke huid
• Normaal bewustzijn, soms licht verward
• Rillen, klappertanden
• Pijnlijke handen en voeten
• Onregelmatige hartslag
• Stijging van de bloeddruk
• Vertraagde ademhaling

Fase II: Uitputtingsfase
De kerntemperatuur daalt verder en ligt tussen 33 en 27°C.
Bijkomende klachten:

• Verminderd bewustzijn, slaperigheid
• Verstijfde spieren (rillen en klappertanden stopt)
• Pijn verdwijnt
• Trage, onregelmatig hartslag
• Oppervlakkige en onregelmatige ademhaling

Fase III: Verlammingsfase
De kerntemperatuur daalt onder de 27°C.
Klachten:

• Diepe bewusteloosheid
• Geen reflexen, complete spierverslapping
• Geen pupilreactie
• Zeer zwakke hartslag
• Zeer trage ademhaling

Een voorbeeld van deze mechanismen is prins Friso die begin 2012 in een lawine terecht kwam en in een coma geraakte. Zijn lichaamsfuncties waren eigenlijk al stopgezet (ademhaling en hart), maar zijn hersenen werkten nog. Doordat zijn lichaam in coma geraakte kon hersendood uitgesteld worden. De vraag is op dit moment welk deel van zijn hersenen wél is afgestorven en wat hij nog zal kunnen, wanneer hij ooit weer ontwaakt.

De laatste berichten (nov. 2012) geven aan, dat hij heel lichte reacties geeft op prikkels uit zijn omgeving. (knipperen van oogleden, rustiger worden)

• Smeer blote huid in. Blote huid die niet onder kleding gestopt kan worden kan worden ingesmeerd met bijvoorbeeld vaseline of een sportbalsem. Op die manier kan ook het gezicht worden beschermd tegen wind en water.

• Draag een (goed sluitende) bril. Bij skiën, fietsen en andere snelle sporten is het goed een bril te dragen om ook de ogen te beschermen tegen de koude wind.

• Zorg voor een gevulde maag. De vertering van voedsel zorgt voor warmteproductie in het lichaam, zeker bij minder intensieve sporten is dit aan te raden.

• Drink geen alcohol. Door alcohol koelt het lichaam sneller af en bovendien zorgt alcohol voor een verdovend effect waardoor men later de eerste signalen van onderkoeling signaleert.

• Extra attentie voor de kinderen. Kinderen onder de 12 zijn gevoeliger voor onderkoeling, vooral door het hoofd kan bij kinderen meer warmte worden verloren.

Griep is een infectieziekte, die wordt veroorzaakt door het influenzavirus. 24 tot 72 uur na besmetting met het virus worden de eerste verschijnselen merkbaar.

Het griepvirus is net als alle virussen heel erg klein. Een virusdeeltje ziet eruit als een miniscule tennisbal met daarin "spijkers" geslagen die nog wat uitsteken. Het virusdeeltje is maar 200 nanometer (0,2 miljoenste meter) groot. Die spijkers aan de buitenkant zijn eiwitten waarmee het virus de cellen van de bovenste luchtwegen kan binnendringen en weer verlaten.

De buitenkant van het virus heeft naast de spijkervormige eiwitten nog een tweede meer puntig uitsteeksel. De spijkers zijn de zogenaamdeneuraminidases. De puntigen zijn de hemagglutinines. Het neuraminidase is een enzym dat ervoor zorgt dat de virussen na vermenigvuldiging de cel weer netjes kan verlaten zodat het zich verder kan verspreiden. Het hemagglutinine zorgt ervoor dat het virus zich aan de cel kan hechten en zo de cel kan binnendringen.

Iedereen heeft wel eens griep gehad en is dus bekend met de verschijnselen: moeheid, misselijkheid, hoofdpijn, koude rillingen, koorts, spierpijn, pijn, keelpijn, loopneus en een algeheel 'lamlendig' gevoel. Griep komt vaak plotseling opzetten, je voelt je in enkele uren erg ziek worden.

Van het influenzavirus bestaan verschillende typen. Het afweersysteem van het lichaam wordt bij de strijd tegen het griepvirus zwaar belast. Dit kan een bijkomende besmetting door bijvoorbeeld bacteriën tot gevolg hebben. De klachten kunnen dan verergeren en er kunnen complicaties zoals een longontsteking ontstaan.
Voor gezonde volwassenen en kinderen is het doormaken van een griep meestal niet ernstig.

 Er bestaan geen geneesmiddelen tegen griep. Alleen de verschijnselen kunnen bestreden worden. Vitamine C verhoogt weliswaar de weerstand maar het effect is pas na langdurig gebruik merkbaar. Het heeft daarom geen zin om vitamine C te nemen als u al griep heeft. 

 Let op: Geef kinderen beter geen pijnstillers die acetylsalicylzuur bevatten. Kinderen met de verschijnselen van griep of waterpokken mogen in geen geval acetylsalicylzuur gebruiken vanwege een verhoogde kans op het syndroom van Reye. Dit syndroom wordt gekenmerkt door braken, toenemende sufheid en ademhalingsstoornissen en kan tenslotte zelfs tot de dood leiden. Bij kinderen verdient paracetamol daarom altijd de voorkeur. 

De besmetting met het griepvirus is eigenlijk niet te voorkomen, maar het ontstaan van de ziekteverschijnselen wel. Door te zorgen voor een goede conditie bouwt u voldoende weerstand op. Belangrijk daarbij zijn goede voeding, voldoende nachtrust, ontspanning en lichaamsbeweging.

Reuzel werd ook wel gebruikt bij mensen die griep hadden of flink verkouden waren. Door het torso in te smeren met reuzel werd het lichaam geïsoleerd en werkte het als een soort van dikke huid om het extra warm te krijgen en de koorts, griep of verkoudheid uit het lichaam te zweten.

We zeggen soms dat het waterkoud is. Het gaat er dan om dat de gevoelstemperatuur laag is, terwijl de echte weersomstandigheden best meevallen. Een van de belangrijke ingrediënten is dan de hoge luchtvochtigheid.

(zie voor de precieze omschrijving de pagina: winterweer(sverschijnselen)

levertraan is een dierlijke olie, gewonnen uit de lever van kabeljauw, schelvis en andere vissen uit de familie van Kabeljauwen. Soms wordt ook de lever van heilbot gebruikt. Het is een vette olie en het bevat jodium, fosfor, en vitamine A en D en is tevens één van de producten met het hoogste gehalte aan omega 3-vetzuren. In vrijwel alle levertraanproducten zijn de niveaus van vitamine A en D die van nature in levertraan aanwezig zijn (en die kunnen fluctueren tussen verschillende charges) aangevuld met extra hoeveelheden van deze vitamines om tot constante (gestandaardiseerde) hoeveelheden vitamine A en D te komen.

Omdat levertraan rijk is aan vitamine D, werd en wordt het vaak gegeven aan kinderen ter preventie van rachitis, een beenderziekte die het gevolg is van een tekort aan vitamine D.

Door het gebrek aan zonlicht hebben veel mensen ’s winters last een winter-depressie. Kenmerken daar van zijn o.a. nergens zin in hebben, veel (of juist weinig) slapen, negatieve emotie overheersen de positieve.

De laatste jaren wordt een winter-depressie tegen gegaan door een speciale lichtbron. Het licht daarvan heeft eigenschappen, die ook in zonlicht zitten.

Het is géén bruiningsapparaat. Deze werkt daar niet tegen.

De lampen zijn nogal duur en het is nog niet echt bewezen dat het werkt. Het is raadzaam eerst met een arts te overleggen !!

Iedereen heeft wel eens keelpijn. Soms heb je alleen maar een vervelend gevoel, maar het kan ook zijn dat je moeilijk kunt slikken of praten. Vaak heb je keelpijn wanneer je flink verkouden bent. Keelpijn kent verschillende oorzaken. Meestal is een ontsteking de boosdoener, maar het kan ook ontstaan door overbelasting van de keel. Roken, een rokerige omgeving, veel praten of schreeuwen, vormen een belasting voor je keel en kunnen irritatie veroorzaken.

• Pijn of branderig gevoel in de keel

• Pijn bij het slikken
• De keel ziet er rood uit, soms witachtige plekken en wit slijm
• Opgezette klieren in de hals
• Koorts
• Oorpijn
• Dorst
• Schorre stem

Virus

Het verkoudheidsvirus kan een ontsteking in je keelholte veroorzaken. De keelholte bevindt zich tussen de achterkant van de neus en het begin van de luchtpijp en stembanden. Ook de ziekte van Pfeiffer en het griepvirus kunnen een keelontsteking veroorzaken.

Bacterie

Behalve virussen kunnen ook bacteriën een keelontsteking veroorzaken. Een bacteriële keelontsteking is een ontsteking van de keel en amandelen die meestal wordt veroorzaakt door de streptokokbacterie. Deze infectie komt heel plotseling op en wordt vergezeld van pijn, roodheid, een gezwollen keel, pus op de amandelen, koorts, hoofdpijn en een onprettig gevoel. Een keelontsteking kan ook de voorbode zijn van roodvonk. Als roodvonk niet behandeld wordt met antibiotica kan het leiden tot ontstekingen van de nieren, de hartkleppen of de gewrichten.

Bij keelklachten is bevochtigen van de keel aan te raden. Dit kunt u doen door middel van zuigen of sabbelen op een snoepje of dropje, gorgelen met fysiologisch zout of het drinken van koude dranken.

Dit komt omdat de oppervlakkige bloedvaatjes hun werk door de kou niet meer goed kunnen doen. Daardoor ontstaat er een probleem met de bloedtoevoer in de handen en voeten.

Je kunt het best warme isolerende kledij dragen. Dus dikke sokken en handschoenen. Alles dient goed ruim te zijn, en niet te strak aan te spannen rond uw huid. Ook goeie isolerende en waterdichte schoenen zijn zeer belangrijk. Probeer ook zoveel mogelijk temperatuurswisselingen te voorkomen.